Van roomsche zegeningen en paapsche stoutigheden

De geschiedenis van het bisdom van ’s Hertogenbosch

Tot stand gekomen in 1559, bestaat het bisdom van ’s-Hertogenbosch dit jaar maar liefst vierenhalve eeuw. Oud-archivaris dr. Jan Peijnenburg beschrijft die periode in Van Roomsche Zegeningen en Paapsche Stoutigheden. Hij doet dat onderhoudend en grondig gedocumenteerd. En waar mogelijk amusant.

Het waren eeuwen van oorlog en vrede, bittere armoede en roomse rijkdom, van strijd en onderdrukking, maar ook van overwinning en triomfalisme. De eerste bisschop Sonnius werd niet geaccepteerd door het kathedraal kapittel; de (voor)laatste, Ter Schure, evenmin. Ophovius doorstond het beleg van Frederik Hendrik en de ‘multos bombos’ die Den Bosch op de knieën dwongen. De geweldenaar Zwijsen daarentegen werd in de 19de eeuw bijna het slachtoffer van een moordaanslag en kocht daarom het huidige bisschopshuis aan de Parade in Den Bosch.

Peijnenburg schildert prelaten die ondanks hun hoogkerkelijke waardigheid soms list en bedrog niet schuwden om adellijke machthebbers en burgerlijke overheden – en vooral de gereformeerden – de voet dwars te zetten. Maar na deze ‘paapsche stoutigheden’ kwamen dan toch de jaren van ‘roomsche zegeningen’: de overvloed aan katholieke blijheid in de stormachtig groeiende kerk van ’s-Hertogenbosch, die honderden priesters telde en in elk fatsoenlijk dorp wel een vrouwenklooster, dat zorgde voor onderwijs en ziekenzorg.

Van J.W.M. Peijnenburg verscheen eerder bij Uitgeverij Valkhof Pers De lange weg van Papenhulst naar Papenhulst. Vijf eeuwen priesteropleiding in het bisdom ’s-Hertogenbosch.