Op de vlucht voor de guillotine

Nederland heeft regelmatig zijn grenzen opengesteld voor allerlei vluchtelingen. Die werden hier gastvrij ontvangen en de geschiedschrijving heeft niet verzuimd onze tolerantie en hulpverlening te benadrukken.

Maar één groep asielzoekers, Fransen die de wijk moesten nemen voor de Terreur van de Franse Revolutie, heeft tot nu toe geen enkele aandacht gekregen. Toch was ook hun lot weinig benijdenswaardig. Omdat zij bijna nergens welkom waren, trokken zij na verloop van tijd uit pure armoede van hot naar her. De gelukkigen onder hen kregen werk als dansleraar, huisonderwijzer of gouvernante. Minder fortuinlijke vluchtelingen, al waren zij van zeer hoge adel, konden alleen in zeer laaggewaardeerde beroepen aan de slag. De marquise de Virieu was naaister en de marquise de Jumilhac werd wasvrouw. De duchesse de Guiche werkte als ziekenverzorgster en de comte de Caumont verdiende de kost als boekbinder.

Maar wanneer de Franse revolutionaire legers de Republiek binnenvallen – zo blijkt uit de memoires en de dagboeken van de vluchtelingen – moeten ze allemaal hals over kop zien weg te komen. Sommigen lukt dat niet: zij worden gearresteerd. Anderen duiken onder of ontsnappen, zij het onder barre omstandigheden en met grote lichamelijke ontberingen. Over hen allen handelt dit boek. Voor het eerst.