Abraham Kuyper

Abraham Kuyper (1837-1920) was zonder twijfel één van de merkwaardigste figuren van de Nederlandse geschiedenis. Kuyper richtte zijn eigen dagblad, partij, universiteit en kerk op, de instrumenten waarmee hij de strijd aanbond tegen ‘de revolutie’, tegen liberalisme, socialisme, evolutieleer, Tachtigerpoëzie, Multatuli, enzovoorts. Terwijl hij voor zijn gereformeerde achterban een nieuwe Mozes leek, was hij voor menig ander een dagelijkse steen des aanstoots. Maar wat men ook van hem vond, feit is dat de invloed van deze ‘geroepene’ op de Nederlandse samenleving aanzienlijk was. De verzuiling die Nederland tot in de jaren zestig in de greep zou hebben, de christen-democratie, het koloniaal paternalisme, de politieke cultuur van de overdreven geste – dit alles begon bij Kuyper, de eerste daadwerkelijke minister-president van dit land.

In dit hoorcollege bespreekt Jeroen Koch het leven en werk van Abraham Kuyper. Na een opening met enkele biografische coördinaten en levensfeiten richt de aandacht zich op Kuypers antirevolutionaire politieke streven en op de door hem ontwikkelde religieuze ideologie, het neocalvinisme. Besproken wordt ook de invloed die hij had op zijn ‘volksdeel’, op de ‘kleine luyden’ en de ‘mannenbroeders’, de wereld die mensen als Jan Wolkers, Joop den Uyl, Maarten ’t Hart en Geert Mak voortbracht. Koch besteedt ook aandacht aan de twee grote passies van Kuyper: studeren en reizen. Een apart hoofdstuk vormen Kuypers gedachten en uitspraken over Jodendom en Islam, over de opkomst van Japan en de betekenis ervan voor de toekomst van de christelijke beschaving.

Inhoud
College 1. Abraham de Geweldige
H1. Inleiding op het driedubbelleven van Abraham Kuyper
H2. Abraham Kuyper als 'herboren christen'

College 2. Kuypers offensief
H3. Kuypers diagnose van de toestand in kerk en natie
H4. De strijd om het orthodoxe gehalte van de Nederlandse Hervormde Kerk
H5. Het kabinet Kuyper (1901-1905) en Kuypers politieke neergang

College 3. Kuypers defensieve successen
H6. De neocalvinistische ideologie
H7. Charismatisch leiderschap
H8. De gereformeerde subcultuur: soevereiniteit in eigen kring

College 4. Studie, reizen en laatste jaren
H9. Studeren als passie
H10. De reizende Kuyper
H11. Het zedelijk gehalte der volkeren