Eensgezinde tweedracht

Eensgezinde tweedracht beschrijft opkomst, bloei en neergang van de eerste vakorganisaties van kunstenaars in de enerverende periode van het fin de siècle tot na de Eerste Wereldoorlog. Niet eerder zijn oorsprong en wederwaardigheden van zelfstandige ‘muzikale vak-vereenigingen’ in Nederland systematisch onderzocht. Voorgeschiedenis, pioniersjaren en latere conflicten rond operagezelschappen, ensembles als het Concertgebouworkest en in de amusementssector worden in verband gebracht met professionalisering en specifieke belangen van musici, maar ook met bredere sociale en politieke gebeurtenissen rond de vorige eeuwwisseling.

Ontstond er onder ‘toonkunstenaars’ zoiets als klassenbesef, welke organisatieprincipes pasten zij toe en hoe was hun aanpak van de belangenbehartiging bij orkesten, operagezelschappen en onder zogenoemde ‘ambulanten’? Ook hun buitenissige verhouding tot de opkomende vakbeweging, politieke partijen als de SDAP en de verzuiling spelen een rol. Bovendien wordt in Eensgezinde tweedracht ruim aandacht besteed aan nu vrijwel, vergeten, maar ooit controversiële en soms tragische pioneers onder de musici, die een eeuw geleden gestalte gaven aan hun idealen van solidariteit, organisatie en emancipatie.

De Amsterdamse historicus Florian Diepenbrock is sinds 1978 werkzaam in de kunsten als zakelijk leider, vakbondsbestuurder, docent kunstbeleid en theaterdirecteur.